Analiza: czynniki wpływające na elastyczną organizację pracy

Wyjątkowe spojrzenie na świat elastycznej organizacji pracy oczami pracowników dla szefów działów HR

Jedna z najważniejszych zmian na rynku pracy w ostatnich latach dotyczy elastycznej organizacji pracy. Pandemia sprawiła, że praca zdalna stała się rzeczywistością i koniecznością dla milionów pracowników na całym świecie.

Elastyczna organizacja pracy pozostanie z nami na stałe. Czy ta „nowa normalność” pozostała jednak niezmieniona od wiosny 2022 roku? Nasze badania wskazują na to, że nie.

Pracując nad raportem People at Work 2024: A Global Workforce View, stwierdziliśmy, że oczekiwania pracowników co do elastycznej organizacji pracy znacząco się zmieniły od czasów pandemii, a to, kto może korzystać z tego rozwiązania, zależy od kilku czynników.

 

Elastyczna organizacja pracy jako jeden z priorytetów personelu

Gdy zapytaliśmy pracowników z całego świata o ich priorytety dotyczące pracy, uzyskaliśmy odpowiedzi, których można by się spodziewać. Najważniejsze było wynagrodzenie (55%) i bezpieczeństwo zatrudnienia (46%), a na kolejnych miejscach znalazły się rozwój kariery (34%) i zadowolenie z pracy (29%).

Kluczową kwestią okazała się również elastyczność, która uplasowała się tylko nieco niżej. 26% ankietowanych uznaje „elastyczność godzin pracy”, a 15% „elastyczność miejsca wykonywania pracy” za najważniejsze czynniki związane z pracą. Oznacza to, że możliwość samodzielnego ustalania grafiku jest dla pracowników niemal dwukrotnie ważniejsza niż swoboda wyboru miejsca wykonywania pracy.

Ponadto około 1/7 (15%) pracowników wskazuje, że drugie źródło dochodu służy im właśnie do zapewnienia sobie większej elastyczności w pracy i życiu prywatnym.

Szefów działów HR zaciekawi również fakt, że niemal 1/5 (19%) pracowników tak mocno odczuwa potrzebę elastycznej organizacji pracy, że brak takiej możliwości podaje jako główny powód niezadowolenia z obecnego pracodawcy.

Elastyczna organizacja pracy zyskuje uznanie

Z naszych badań wynika natomiast, że przedsiębiorstwa na całym świecie stają się coraz bardziej elastyczne, jeśli chodzi o miejsce pracy.

Aż 38% pracowników powiedziało nam, że ich firmy w ciągu ostatniego roku poluzowały zasady dotyczące miejsca wykonywania pracy. To samo dotyczy elastycznego czasu pracy, gdzie odnotowaliśmy zmianę o 37%. Ten trend jest widoczny we wszystkich czterech regionach objętych badaniem.

Dzięki swobodniejszemu podejściu do elastyczności pracodawcy mogą znacznie zwiększyć zaangażowanie pracowników. Wyraźnie widać, że ci ostatni bardzo sobie cenią większą swobodę. W ubiegłym roku 54% respondentów wyraziło zadowolenie z elastyczności godzin i miejsca wykonywania pracy, natomiast w tym roku zadowolonych było już 67%.

Co ciekawsze, aż 68% pracowników na świecie czuje się na tyle pewnie i samodzielnie, by móc w pełni korzystać z elastycznej organizacji pracy.

Nasze badanie pokazuje jednak, że na zakres elastyczności, na jaką chcą pozwolić pracodawcy, wpływa kilka czynników. Są to:

• Wiek pracownika
  Choć 28% pracowników na całym świecie może zupełnie swobodnie decydować o miejscu wykonywania pracy, z tej możliwości najczęściej korzysta najmłodsze pokolenie.
  
  Niemal 1/3 (32%) pracowników z pokolenia Z (w wieku od 18 do 24 lat) może wybrać, czy chce pracować w domu, czy w firmie. Taką swobodą cieszy się 27% osób w wieku od 35 do 44 lat i tylko 16% najstarszych pracowników (powyżej 55 lat). Podczas gdy 28% pracowników z całego świata wskazało, że musi codziennie stawiać się w zakładzie pracy, w najstarszej grupie wiekowej ten odsetek rośnie do 55%.
  
  Podobnie jest w przypadku elastycznych godzin pracy. 41% pracujących „zetek” odpowiedziało, że ich pracodawca w ciągu ostatniego roku rozluźnił zasady w tym zakresie. Tak samo mówi jednak tylko 16% najstarszych pracowników. Ponieważ pracownicy w wieku powyżej 55 lat cenią sobie swobodę wyboru godzin pracy bardziej niż młodsi, osoby podejmujące decyzje w obszarze HR powinni to potraktować jako sygnał do zmian.

• Kraj wykonywania pracy
  Uzyskane przez nas wyniki wskazują duże zróżnicowanie możliwości elastycznej organizacji pracy w 18 krajach objętych badaniem. Na przykład 45% pracowników z Indii twierdzi, że może zupełnie swobodnie wybrać, czy chcą pracować w lokalu pracodawcy, czy w domu. Natomiast w Stanach Zjednoczonych odpowiedziało tak 32% respondentów, w Australii 22%, a we Francji i Włoszech tylko 16%.
  
  Równie wyraźne różnice widzimy, jeśli chodzi o kraje, w których pracownicy zaobserwowali poluzowanie zasad dotyczących miejsca i godzin pracy przez pracodawców. 41% pracowników z Chin twierdzi, że ich pracodawcy w ciągu ostatniego roku stali się bardziej elastyczni w tym zakresie. Dla porównania, podobne zmiany u swoich pracodawców zaobserwowało tylko 34% pracowników z Brazylii, 24% z Wielkiej Brytanii i 17% z Japonii.

• Branża pracodawcy
  Co mało zaskakujące, możliwości elastycznej organizacji pracy w poszczególnych sektorach są bardzo różne. Na przykład w Hiszpanii odsetek pracowników mogących zupełnie swobodnie wybrać miejsce wykonywania pracy jest mocno zróżnicowany w zależności od branży. Z tej możliwości korzysta 31% pracowników sektora IT i telekomunikacji, ale tylko 13% zatrudnionych w sektorze handlu detalicznego, gastronomii i rekreacji.
  
  W ujęciu globalnym połowa (50%) pracowników sektora IT i telekomunikacji zauważyła, że ich pracodawcy mają swobodniejsze podejście do wyboru miejsca wykonywania pracy. O wiele mniej takich odpowiedzi usłyszeliśmy od pracowników sektora usług profesjonalnych (44%) oraz turystyki i transportu (21%).       

• Posiadanie statusu rodzica (oraz wiek dzieci)
  Ponad połowa (51%) rodziców niemowląt mówi, że ich pracodawca w ciągu ostatniego roku stał się bardziej elastyczny co do miejsca wykonywania pracy. Taką samą elastycznością może się jednak cieszyć zaledwie 21% rodziców dorosłych dzieci (w wieku powyżej 18 lat) i tylko 33% bezdzietnych pracowników.

• Pełny lub niepełny etat
  Pracownicy zatrudnieni w niepełnym wymiarze godzin rzadziej niż pracownicy pełnoetatowi mówią, że ich pracodawcy w ciągu ostatnich 12 miesięcy zaczęli bardziej elastycznie podchodzić do godzin i miejsca wykonywania pracy. Dokładniej mówiąc, zarówno pod względem elastyczności godzin pracy, jak i elastyczności miejsca wykonywania pracy, osobom pracującym na część etatu brakuje około 7% do osób zatrudnionych na cały etat.
  
  Choć nie ma w tym nic dziwnego, dobitnie świadczy to o odmiennych doświadczeniach różnych kategorii pracowników.

• Poziom w hierarchii
  Raport People at Work 2024: A Global Workforce View ujawnia ogólnoświatowe zjawisko — im wyższe stanowisko w organizacji, tym większe prawdopodobieństwo, że pracownik ma „pełną elastyczność” co do miejsca wykonywania pracy. Oto jak narastają nierówności:

Czy powinniśmy to uznać za sygnał ostrzegawczy dla szefów działów HR z całego świata?

Jakie czynniki nie mają wpływu na możliwość elastycznej organizacji pracy?

Uzyskane przez nas wyniki pokazują, że niektóre cechy pracowników i pracodawców nie mają wyraźnego wpływu na możliwość korzystania z elastycznej organizacji pracy. Są to:

• Płeć
  W ujęciu globalnym tyle samo (37%) mężczyzn i kobiet odpowiedziało, że ich pracodawca w ubiegłym roku swobodniej podchodził do wyboru godzin pracy. Nieco więcej kobiet (40%) niż mężczyzn (36%) mówi, że pracodawca przykłada mniejszą wagę do miejsca wykonywania pracy.

• Wielkość firmy
  Wielkość organizacji najwyraźniej ma znikomy wpływ na elastyczność pracowników co do godzin i miejsca wykonywania pracy. Tak naprawdę nie ma gwarancji, że większy pracodawca pozwoli pracownikom na większą elastyczność.
  
  W małych firmach (zatrudniających od 1 do 49 osób), w średnich firmach, a także w globalnych przedsiębiorstwach zatrudniających ponad tysiąc pracowników ponad połowa osób mówi, że ich pracodawca nie zmienił nastawienia do miejsca wykonywania pracy (55%) ani godzin pracy (57%).

Jak skorzystać z zalet elastycznej organizacji pracy

Będąc szefem lub szefową działu HR, musisz wiedzieć, że oferowanie elastyczniejszych i hybrydowych opcji pracy to sprawdzony sposób na przyciąganie i zatrzymywanie utalentowanych pracowników. Jednak jako specjalista w dziedzinie HR, ze względu na dynamiczne zmiany zachodzące na rynku pracy, przy opracowywaniu zasad elastycznej organizacji pracy musisz uwzględnić wiele różnych czynników.

Kolejnym problemem, z którym być może będzie się musiała zmierzyć Twoja firma, są zmiany przepisów. Coraz więcej państw ustanawia przepisy regulujące prawa i obowiązki pracodawców i pracowników związane z elastyczną organizacją pracy.

Kształtujące się zasady dotyczące powrotu do biura

Do sądów zaczynają trafiać sprawy, w których zaskarżane są nakazy powrotu do biura. Prawnicy i działy HR przewidują, że będzie ich coraz więcej.

Ważnym pierwszym krokiem będzie uświadomienie sobie zbieżności doświadczeń oferowanych przez Twoją firmę i inne przedsiębiorstwa pracownikom w podobnych okolicznościach. Na początek możesz zapoznać się z badaniem ADP Research Institute® zatytułowanym People at Work 2024: A Global Workforce View.